Nuri Demirağ (1886 – 13 Kasım 1957), Türkiye’nin ilk sanayicilerinden ve Cumhuriyet tarihinin en vizyoner iş insanı ve girişimcilerinden biridir. Demiryolu yapımları, havacılık sektörüne katkıları ve yerli uçak projeleri ile Türk sanayi tarihine damga vurmuştur. “Demirağ” soyadı, kendisine Mustafa Kemal Atatürk tarafından, demiryolu projelerindeki başarıları nedeniyle verilmiştir.
Erken Yaşam ve Eğitim
Nuri Demirağ, 1886 yılında Sivas’ın Divriği İlçesi’nde doğmuştur. Babasının ölümü nedeniyle genç yaşta çalışmaya başlayan Demirağ, eğitimini yarıda bırakmak zorunda kalmış, ancak kendi kendini geliştirerek ticaret ve sanayi alanında önemli başarılara imza atmıştır.
Kariyeri
Demiryolu Projeleri
Nuri Demirağ, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu sonrasında demiryolu yapımında öncü bir rol oynamıştır. 1926 yılından itibaren şu demiryolu hatlarını inşa etmiştir:
- Samsun-Sivas hattı
- Sivas-Erzurum hattı
- Afyon-Dinar hattı
Bu projelerdeki başarısı, onu Cumhuriyet döneminin en önemli sanayicilerinden biri yapmıştır.
Havacılık Alanındaki Girişimleri
1936 yılında yerli uçak üretimi için harekete geçen Demirağ, İstanbul’da Nuri Demirağ Uçak Fabrikası’nı kurmuştur. Burada şu modeller üretilmiştir:
- Nu.D.36: Tek motorlu yolcu uçağı
- Nu.D.38: Çok motorlu yolcu uçağı
Ayrıca Türkiye’nin ilk pilot okulu olan Gök Okulu’nu da kurmuştur. Ancak, projelerinin yeterince desteklenmemesi nedeniyle havacılık alanındaki çalışmaları istenilen başarıya ulaşamamıştır.
Diğer Yatırımlar
Nuri Demirağ, tekstil ve sigorta gibi farklı alanlarda da yatırımlar yapmış ve bu alanlarda öncü olmuştur. Türkiye’nin ilk yerli sigorta şirketlerinden birini kurarak sigorta sektörüne katkıda bulunmuştur.
Siyasi Hayatı
1946 yılında Demokrat Parti’den ayrılarak Milli Kalkınma Partisi’ni kurmuştur. Bu parti, Türkiye’de kurulan ilk muhalefet partilerinden biri olmuştur. Ancak siyasi hayatı, sanayi alanındaki kadar başarılı olmamıştır.
Özel Hayatı
Evli ve çocuk sahibi olan Nuri Demirağ, ailesine önem veren bir kişilik olarak tanınmıştır. Hayatı boyunca çalışkanlığı ve azmiyle etrafındakilere örnek olmuştur.
Mirası ve Etkisi
Nuri Demirağ, Türkiye’de sanayi ve teknolojinin gelişmesinde çok önemli bir yere sahiptir. Özellikle demiryolu projeleri ve yerli uçak üretimi konusundaki çalışmaları, Cumhuriyet’in kalkınma hamlelerine önemli katkılarda bulunmuştur. Onun vizyonu, Türk sanayisinin bugün bile ışık tutan bir mirasıdır.
Ölümü
Nuri Demirağ, 13 Kasım 1957 tarihinde İstanbul’da vefat etmiştir. Cenazesi, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk sanayicilerinden biri olarak devlet erkânı ve halk tarafından büyük bir saygıyla uğranılmıştır.
