Aziz Sancar, DNA onarımı, hücre döngüsü kontrolü ve kanser tedavisi konularında yaptığı çığır açan çalışmalarıyla tanınan ve bu çalışmalarıyla 2015 yılında Nobel Kimya Ödülü’ne layık görülen Türk bilim insanıdır. Bilim dünyasına katkılarının yanı sıra, çalışmalarıyla Türkiye’nin gurur kaynağı olmuş bir bilim insanı olarak adını tarihe yazdırmıştır.
Erken Yaşam ve Eğitim
Aziz Sancar, 8 Eylül 1946 tarihinde Mardin’in Savur ilçesinde, sekiz çocuklu bir çiftçi ailesinin yedinci çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Ailesi, okuryazar olmasa da eğitime büyük önem vermiştir. Kendi imkanlarıyla öğrenim gören Sancar, ilk ve orta öğrenimini Savur’da tamamladıktan sonra Mardin Lisesi’ni birincilikle bitirdi.
1963 yılında İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’ne kaydoldu ve 1969 yılında mezun oldu. Daha sonra ABD’ye giderek Dallas’taki Teksas Üniversitesi’nde biyokimya alanında yüksek lisans yaptı. Buradaki eğitimini tamamladıktan sonra doktorasını Yale Üniversitesi’nde DNA onarım mekanizmaları üzerine yaptı.
Akademik ve Bilimsel Kariyer
DNA Onarım Çalışmaları
Aziz Sancar, bilimsel kariyerinde en çok DNA onarımı alanındaki çalışmalarıyla tanınmaktadır. DNA’nın hasar görmesi durumunda organizmanın bu hasarı onarabilme mekanizmasının moleküler düzeyde anlaşılmasına önemli katkılar sağlamıştır. Sancar’ın çalışmaları, kanser tedavisinde radyoterapi ve kemoterapinin etkinliğini arttıracak çözümler önermektedir.
2015 yılında Tomas Lindahl ve Paul Modrich ile birlikte, “DNA onarım mekanizmalarının haritalanması” üzerine yaptıkları çalışmalar nedeniyle Nobel Kimya Ödülü’ne layık görülmüşlerdir. Sancar, bu çalışmalarıyla şu anki kanser tedavilerinde çok kritik bir mekanizmayı ortaya koymuştur.
Kronobioloji ve “Saat Genleri” Araştırmaları
Sancar, DNA onarımının ötesinde, biyolojik saat konusunda da önemli çalışmalar yapmıştır. Bu çalışmalar, organizmaların biyolojik saatlerini kontrol eden moleküler düzeydeki mekanizmaları anlamaya yöneliktir.
Akademik Görevleri
Aziz Sancar, North Carolina Üniversitesi’nde (UNC) biyokimya ve biyofizik profesörü olarak görev yapmaktadır. Bu görevi sürecinde birçok doktora öğrencisi yetiştirerek bilime önemli katkılarda bulunmuştur.
Ödüller ve Onurlar
- Nobel Kimya Ödülü (2015): DNA onarım mekanizmalarını açıklayan çalışmaları nedeniyle alınmıştır.
- Türk-Amerikan Bilimcilik Derneği Başarı Ödülü: Türk-Amerikan toplumuna bilime katkıları için verilmiştir.
- Türkiye Bilimler Akademisi Onur Üyeliği: Bilimsel çalışmalarıyla Türkiye’ye yaptığı katkılardan dolayı verilmiştir.
Bağışları
Aziz Sancar, Nobel Ödülü’nden elde ettiği geliri Türk öğrencilere eğitim imkânı sağlamak için Türk Evi Vakfı’na bağışlamıştır. Bu jesti, Sancar’ın Türkiye’ye olan bağlılığını ve geleceğin bilim insanlarını yetiştirme konusundaki hassasiyetini göstermektedir.
Kısa Bilgiler
- Doğum Tarihi: 8 Eylül 1946
- Doğum Yeri: Savur, Mardin, Türkiye
- Uzmanlık Alanları: DNA Onarımı, Biyolojik Saat, Kanser Araştırmaları
- Eğitim: İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi, Yale Üniversitesi
- Diller: Türkçe, İngilizce
Sonuç
Aziz Sancar, bilim dünyasına yaptığı katkılar ve insanlığa olan hizmetiyle yalnızca Türkiye’nin değil, tüm dünyanın saygısını kazanmış bir bilim insanıdır. DNA onarımı ve biyolojik saat gibi alanlarda yaptığı öncü çalışmalar, gelecekteki bilimsel araştırmalar için bir temel oluşturmuş ve kanser tedavisinde önemli bir yol haritası sunmuştur. Aynı zamanda alçakgönüllü kişiliği ve Türk gençlerine verdiği destekle, hem bilimsel hem de insani anlamda örnek alınacak bir figürdür.
